Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх “Хүнсний хувьсгал”-ын хүрээнд Дархан-Уул аймагт ажиллалаа
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал” үндэсний хөдөлгөөний хүрээнд Дархан-Уул аймагт байрлах Малын удмын сангийн үндэсний төв, ХААИС-ийн харьяа Ургамал газар тариалангийн хүрээлэн болон тус аймаг дахь “Улаанбаатар гурил ХК-д ажиллалаа.
Малын удмын сангийн үндэсний төвд 9,641 толгой мал, амьтан бүртгэлтэй байна
Малын удмын сангийн үндэсний төв 2022 онд дотооддоо 22 мянган тун үр үйлдвэрлэж, гадаад улсаас 16 мянган тун үр импортолсон байна. Энэ жил 24 мянган тун үр үйлдвэрлэж, 1,000 тун үр импортлох юм.
Богино хугацаанд өндөр ашиг шимтэй мал гарган авах, нэгэн жигд өнгөтэй 14,0-15,0 микрон нарийнтай ноолуур өгдөг ямаа олноор үйлдвэрлэх, дурангийн аргаар зохиомол хээлтүүлэг хийх зэрэг төсөл хэрэгжүүлж байна.
2024 он гэхэд Монгол Улсад баталгаажсан 56 үүлдэр, үүлдрийн хэсэг, омгийн стандарт, шаардлагад тэнцсэн хээлтүүлэгчээс үр үйлдвэрлэн үндэсний генийн санд бүрэн хадгалж дуусахаар төлөвлөжээ.
Тус төвийн удирдлагууд “Малын үржүүлэг, биотехнологийн ололтыг ашиглан тооноос чанарт шилжиж бэлчээр нутгаа хамгаалах бүх нийтийн аян”-г Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар орон даяар өрнүүлэх санал гаргалаа.
Мөн 2026 оноос өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлдэг хэлбэрт шилжүүлэхийн тулд Малын генетик нөөцийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах, Цөм сүргийн салбар нэгжийг бүх аймагт байгуулахад дэмжлэг үзүүлэхийг хүсэв.
Элит үрийн хангамжийг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна
Ургамал газар тариалангийн хүрээлэн нь үр тариа, төмс, хүнсний ногоо, жимс жимсгэнэ, чимэглэл, техникийн болон тэжээлийн ургамлын:
- Шинэ таримал, сорт бүтээх
- Гадаадын таримал сорт нутагшуулах
- Шинэ таримал, сорт тариалах технологи боловсруулах
- Таримал ургамал бордох технологи
- Элит үр, булцуу, суулгац үйлдвэрлэл
- Таримлын генетик нөөцийг хамгаалах, баяжуулах
- Таримал ургамлын биохими технологийн үнэлгээ
- Хөрсний үржил шимийн төлөв байдал тогтоох, сэргээх
- Хөрсний бичил биетний судалгаа, бордоо үйлдвэрлэл
- Тариаланчдад сургалт, зөвөлгөө өгөх зэрэг үндсэн чиг үүрэгтэй үйл ажиллагаа явуулдаг.
Үр тарианы селекцийн судалгааны үр дүнд үр тарианы 100 гаруй шинэ сорт бүтээж, 20 орчим сорт нутагшуулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэн байна.
Төмсний таван сорт шинээр гарган, 13 сорт нутагшуулж, 15 сортыг ирээдүйтэй сортоор шалгаруулан үйлдвэрлэлд шилжүүлсэн. Шинэ сортын төмсний ургац улсын дунджаас 15-30 хувь илүү байна.
Мөн хүнсний ногооны 68 сорт, жимс, жимсгэнийн 50 гаруй сортыг нутагшуулж, гоёл чимэглэлийн 5 сортыг тарималжуулсан нь үр дүнгээ өгчээ.
Тус хүрээлэн 25,000-30,000 сортын үрийг дунд хугацааны горимоор хадгалах хүчин чадалтай бөгөөд урт хугацаанд хадгалах төхөөрөмжид 10,000 сорт дээж хадгалж байна.
Цаашид судалгааны суурь санхүүжилтыг тасралтгүй тогтмол олгодог байх, лаборатори, багаж, тоног төхөөрөмж, техник хэрэгслээр хангах, судлаачдын цалин, хангамж, орон сууцны нөхцөлийг сайжруулах зэргийг төрийн бодлогоор дэмжих шаардлагатай байна.
“Улаанбаатар гурил” ХК дотоодын хэрэгцээг хангаж, улмаар экспортод гаргана
“Улаанбаатар гурил” ХК 2001 оноос хойш 1,000 гаруй тариаланчаас 812 тэрбум төгрөгийн улаанбуудай худалдан авч, 1.4 сая тонн улаанбуудай тээрэмдсэн байна.
2012 онд Дархан-Уул аймагт салбар үйлдвэрээ ашиглалтад оруулж 155 хүнийг тогтмол ажлын байраар хангасан. “Орон сууц-I” хөтөлбөр хэрэгжүүлж 35 ажилтныг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр орон сууцтай болгож, 22 хүнийг орон сууцаар хангахаар хамтрагч аж ахуйн нэгжтэй гэрээ байгуулжээ.
Зах зээлийн 34 хувийг дангаар хангадаг тус компани цаашид дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангах зорилт тавьсны зэрэгцээ БНХАУ-д бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэх зөвшөөрлийг тус улсын холбогдох байгууллагаас аваад байна.
